یک نگاه جامع به صنعت پتروشیمی ایران:
- رپرتاژ آگهی: صنعت پتروشیمی ایران با توانمندی‌ها و پتانسیل‌های بالایی که دارد، به یکی از برجسته‌ترین صنایع کشور تبدیل شده است. این صنعت، نه تنها به عنوان بزرگترین منبع صادرات غیر نفتی شناخته می‌شود، بلکه نقش مهمی در ایجاد فرصت‌های شغلی و افزایش درآمد ملی نیز دارد.
- ایران با داشتن ذخایر گسترده نفت و گاز، که مواد اولیه اصلی پتروشیمی‌ها هستند، در قلب صنعت پتروشیمی قاره آسیا قرار دارد. به گزارش‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی، تا پایان فصل پاییز، حدود ۹ میلیارد دلار به سامانه نیما واریز شده است، نشان‌دهنده اهمیت این صنعت در اقتصاد کشور.
- محصولات الفین و محصولات پلاستیکی از جمله برجسته‌ترین محصولات پتروشیمی ایران هستند. این صنعت، با استفاده از انرژی فسیلی به عنوان خوراک اصلی، حدود ۱۵ درصد از مصرف انرژی کشور را به خود اختصاص داده است. اگرچه انرژی‌های جدید در حال ظهور هستند، انرژی فسیلی همچنان نقش محوری در تامین انرژی جهانی دارد. اما مشکلاتی مانند کمبود خوراک، مانع از بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های این صنعت شده است.
- در حال حاضر، ۶۸ مجتمع پتروشیمی در ایران فعالیت می‌کنند و ۷۰ طرح توسعه‌ای جدید در دست اجرا است. این مجتمع‌ها با ظرفیت تولیدی ۹۰ میلیون تن، قرار است در ۱۰ سال آینده به ۲۰۰ میلیون تن برسند، نشان‌دهنده رشد قابل توجه این صنعت.
- با توجه به اهمیت این صنعت، پنج منطقه ویژه و آزاد به عنوان هاب‌های اصلی پتروشیمی تعریف شده‌اند: منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی، منطقه آزاد قشم، منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، منطقه آزاد چابهار و منطقه ویژه اقتصادی صنایع انرژی بر پارسیان.
- در ادامه این مقاله از تدارکات صنعتی سپاهان به بررسی بزرگترین پتروشیمی‌های ایران خواهیم پرداخت.
پتروشیمی مارون:
- شرکت پتروشیمی مارون، که در بهمن ۱۳۷۷ با هدف اجرای پروژه الفین هفتم تأسیس شد، امروزه به عنوان یکی از بزرگترین مراکز تولید الفین در جهان با ظرفیت سالیانه ۱.۱ میلیون تن پلی اتیلن شناخته می‌شود. در این مرکز، اتان استخراج شده از گاز طبیعی به مواد الفینی و سایر محصولات پلیمری و شیمیایی تبدیل می‌گردد.
- این شرکت در دو منطقه با مجموع مساحت ۱۰۲.۵ هکتار قرار دارد:
- واحد بازیابی‌اتان: این واحد در یک زمین به مساحت ۹.۵ هکتار در کیلومتر ۳۰ جاده اهواز-ماهشهر ساخته شده است. خوراک الفین در اینجا تولید و سپس از طریق یک خط لوله به طول ۹۵ کیلومتر به منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی منتقل می‌شود.
- منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی بندر امام خمینی: این منطقه با مساحت ۹۳ هکتار شامل واحدهای تولید الفین، پلی اتیلن سنگین، پلی پروپیلن، اتیلن اکساید، اتیلن گلایکول و سایر سرویس‌های جانبی است.
- پتروشیمی مارون در سال ۱۳۸۵ به بهره‌برداری کامل رسیده و در سال ۱۳۸۷ به بخش خصوصی واگذار گردید.
- محصولات اصلی شرکت به شرح زیر است:
- اتیلن: ۱.۱ میلیون تن
- پروپیلن: ۲۰۰ هزار تن
- پلی اتیلن سنگین: ۳۰۰ هزار تن
- پلی پروپیلن: ۳۰۰ هزار تن
- گلایکول‌ها: ۴۴۳ هزار تن
با توجه به حجم تولیدات، پتروشیمی مارون به عنوان یکی از پیشتازان صنعت پتروشیمی در ایران و جهان مطرح است.پتروشیمی امیرکبیر
- شرکت پتروشیمی امیرکبیر، یکی از پروژه‌های برجسته شرکت ملی صنایع پتروشیمی است که با هدف تسریع در اجرای طرح‌های توسعه و بهره‌برداری از توانمندی‌های صنایع داخلی و خارجی به وجود آمده است.
- در سال ۱۳۷۷، این شرکت با مسئولیت اجرای طرح الفین ششم به عرصه‌ی صنعت پتروشیمی وارد شد. محصولات اصلی امیرکبیر شامل پلی اتیلن‌های مختلفی چون سبک، سنگین و سبک خطی است. محصولات این پتروشیمی برای تولید لوله پلی اتیلن با کیفیت مورد استفاده قرار می‌گیرند که کاربرد بسیاری در آبرسانی، گازرسانی و سایر موارد دارد.
- امیرکبیر نه تنها در تولید محصولات پتروشیمی برجسته است، بلکه در زمینه‌ی نوآوری‌های فنی و مهندسی نیز پیشرو محسوب می‌شود. از جمله دستاوردهای برجسته این شرکت، ساخت راکتور تبدیل اتیلن در واحد الفین، توسعه و بهره‌برداری از راکتور‌های پلی اتیلن سنگین و همچنین احداث کوره‌های مدرن واحد الفین است.
- با وجود این دستاوردها، شرکت پتروشیمی امیرکبیر همچنان در پی نوآوری‌ها و بهبود فرآیندهای تولیدی خود است تا در صدر صنعت پتروشیمی جهان قرار گیرد.
پتروشیمی فجر
- پتروشیمی فجر، یکی از بزرگترین و معتبرترین شرکت‌های پتروشیمی کشور است که در سال ۱۳۷۷ با مساحتی به وسعت ۷۰ هکتار در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی و در سایت‌های ۲ و ۴ تأسیس گردید. این شرکت، که به عنوان اولین یوتیلیتی متمرکز کشور شناخته می‌شود، در سال ۱۳۸۱ فعالیت خود را آغاز کرد. با توجه به نیاز روزافزون به خدمات و با پیش‌روی طرح‌های جدید در سایت‌های ۲ و ۳، طرح توسعه‌ی این شرکت در سایت ۲ به اجرا درآمد.
- پتروشیمی فجر، با کیفیت برتر خود، موفق به کسب گواهینامه‌های بین‌المللی نظیر ISO ۹۰۰۱، ISO ۱۴۰۰۱، ISO ۱۶۰۰۱، OHSAS ۱۸۰۰۱، ISO ۵۰۰۰۱ و همچنین تندیس طلایی جایزه صنعت پتروشیمی در مدل EFQM و IMS شده است. در ادامه، در سال ۱۳۸۸ و در چارچوب سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی، مالکیت آن به شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس منتقل شد. این شرکت نیز در سال ۱۳۹۴ وارد بازار بورس شد و سهام‌های خود را برای عموم معامله‌گران عرضه کرد.
پتروشیمی شهید تندگویان
- مجتمع پتروشیمی شهید تندگویان یکی از شرکت‌های پتروشیمی ایران واقع در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی است که تولید اصلی آن، پلی اتیلن ترفتالات در گرید های بطری و نساجی و ترفتالیک اسید می باشد. تولید این شرکت در سال ۱۳۹۸ برابر ۶۸۰ هزار تن بوده‌است.دفتر مرکزی و کارخانجات این شرکت در شهرستان بندر ماهشهر قرار دارد.
اهداف اصلی شرکت شهید نتدگویان عبارتند از :
- ترقی اقتصادی و اجتماعی کشور.
- بازگرداندن درآمد ارزی با دسترسی به بازارهای جهانی.
- تحقق خودکفایی با بهره‌برداری از فناوری‌های پیشرفته.
- تأمین مواد اولیه برای صنایع نساجی و بسته‌بندی، همراه با صرفه‌جویی ارزی.
- ایجاد فرصت‌های شغلی در صنایع مرتبط.
- ارتقاء دانش و تربیت نیروهای متخصص در حوزه‌های مرتبط.
پتروشیمی کارون:
پتروشیمی کارون به عنوان پیشتاز در تولید ایزوسیانات‌ها، شامل TDI و MDI، در منطقه غرب آسیا شناخته می‌شود و نقش مهمی در تکمیل زنجیره ارزش پلی یورتان‌ها دارد. با بهره‌برداری از مواد اولیه مانند مونواکسیدکربن، هیدروژن، گاز‌های کلر، تولوئن، فرمالین، بنزن، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و آمونیاک، این شرکت محصولات پتروشیمی با استانداردهای جهانی را تولید می‌کند، این خود نشان‌دهنده ارزش افزوده بالایی است که در این شرکت ایجاد می‌شود.
- محصولات اصلی شرکت عبارتند از:
- تولوئن دی ایزوسیانات
- متیلن دیفییل دی ایزوسیانات
- اسید کلریدریک
- اسید نیتریک
- اورتوتولوئن دی آمین
- متاتولوئن در آمین
- نیتروبنزن
- آنیلین
- در نهایت، پتروشیمی کارون با تولید محصولات با کیفیت برتر و داشتن کاربردهای گسترده، به یکی از برجسته‌ترین شرکت‌های پتروشیمی در منطقه تبدیل شده است
پتروشیمی اروند
- شرکت پتروشیمی اروند به عنوان بزرگترین تولید‌کننده زنجیره PVC در جهان شناحته می‌شود برای توسعه صنعتی و خودکفایی هر چه بیشتر و همچنین تولید مواد اولیه برای صنایع پایین دستی در خارج و داخل ایران، با مساحت ۱۰۸ هکتار در سایت ۳ منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی احداث گردید.
- این پروژه بزرگ با چشم اندار تولید محصولاتی مانند E-PVC با میزان تولید سالیانه ۴۰ هزار تن پلی وینیل کلراید به روش امولسیون، S-PVC با تولید سالیانه پلی وینیل کلراید به روش سوسپانسیون و کاستیک با خلوص صد درصد با میزان تولید ۶۳۴ هزار تن به صورت سالیانه راه‌اندازی شد.
- از محصولات تولیدی پتروشیمی اروند می‌توان موارد زیر را نام برد:
| محصول | تولید سالیانه |
| S-PVC | 300 هزار تن |
| E-PVC | 40 هزار تن |
| کاستیک با خلوص ۱۰۰ درصد | 634 هزار تن |
| گاز کلر | ۱۸۶.۷ هزار تن |
| آب ژاول | ۱۶.۲۶ هزار تن |
| اتیلن دی کلراید | ۳۲۹.۳ هزار تن |
- محصولات تولیدی در این کارخانه برای تولید انواع شیلنگ‌ها، عایق‌های حرارتی، لوله‌ها، تهیه مواد شوینده، اسباب بازی، لوازم آشپزخانه، پاک‌کننده‌های صنعتی و ضدعفونی‌کننده‌ها در صنایع پتروشیمی و نساجی کاربرد دارند.
