مقدمه
گام پیچ و گام مهره یکی از مهمترین پارامترها در اتصالات صنعتی است و نقش مستقیم در استحکام، انتقال نیرو، مونتاژ، ایمنی و دوام سازه دارد. در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، فولاد و سازههای سنگین، انتخاب صحیح گام پیچ بهمعنای تضمین عملکرد صحیح مجموعه و جلوگیری از لرزش، لقی، شکست پیچ و تخریب سازه است. شرکت تدارکات صنعتی سپاهان بهعنوان تولیدکننده تخصصی انواع پیچ و مهرههای صنعتی در گریدهای مختلف، سالهاست که به صورت استاندارد و تحت کنترل کیفیت دقیق، پیچها را با گامهای استاندارد ISO، UNC ،UNF ،BSW و… تولید و همراه با گواهی کیفیت ارائه میدهد. در این مقاله، بهطور کامل با مفهوم گام پیچ، روش اندازهگیری، استانداردهای جهانی، تفاوت بین گام ریز و درشت، نحوه انتخاب صحیح و موارد کاربرد آشنا میشوید.
گام پیچ چیست؟
گام پیچ (Thread Pitch) به فاصله بین دو رزوه متوالی گفته میشود. این مقدار معمولاً:
- در سیستم متریک (Metric) → برحسب میلیمتر
- در سیستم اینچی (Imperial) → برحسب تعداد رزوه در اینچ (TPI = Thread Per Inch)
تعریف استاندارد گام باعث میشود پیچ و مهره تولیدشده توسط هر کارخانه، قابلیت جایگزینی، مونتاژ و همخوانی با تجهیزات مختلف را داشته باشد.
اهمیت گام استاندارد در صنعت
✅ جلوگیری از لقی و نشتی
✅ افزایش توان تحمل بار کششی و برشی
✅ مونتاژ سریعتر و دقیقتر
✅ جلوگیری از سایش و خوردگی رزوه
✅ کاهش هزینه نگهداری و تعمیرات
✅ اطمینان از قابلیت جایگزینی پیچ در پروژههای نفت و گاز
انواع سیستمهای گام پیچ و مهره
در جهان چند سیستم استاندارد برای تعریف گام وجود دارد:
۱. استاندارد متریک (ISO Metric Thread) شناختهشدهترین نظام رزوهگذاری در ایران و اروپا.
مثال:
M20 × 2.5
→ قطر 20 میلیمتر
→ گام 2.5 میلیمتر
۲. استاندارد UNC (Unified National Coarse) : گام درشت پرکاربرد در صنایع نفت و سازههای سنگین معمولاً گام بزرگتر و مقاومت بالاتر در شرایط لرزشی دارد.
۳. استاندارد UNF (Unified National Fine) – گام ریز :برای اتصالات دقیق، فشار بالا و قطعات هیدرولیکی
۴. استاندارد BSW (British Standard Whitworth): رزوه با زاویه ۵۵ درجه – در ماشینآلات قدیمی و تجهیزات خاص
تفاوت گام ریز و گام درشت
گام درشت:
- مقاومت بیشتر در برابر ضربه و لرزش
- مناسب سازهها و پایه ماشینآلات
- سرعت مونتاژ بالا
- مقاومت بیشتر در برابر خوردگی رزوه
گام ریز:
- تحمل فشار بیشتر
- نیاز به سطح تماس بیشتر
- مناسب تجهیزات هیدرولیک و هوافضا
- دقیقتر ولی حساستر
جدول استاندارد گام پیچ در سایزهای مختلف (سیستم متریک)
| سایز پیچ (M) | گام استاندارد (درشت) | گام ریز 1 | گام ریز 2 |
|---|---|---|---|
| M6 | 1.0 mm | 0.75 | — |
| M8 | 1.25 mm | 1.0 | 0.75 |
| M10 | 1.5 mm | 1.25 | 1.0 |
| M12 | 1.75 mm | 1.5 | 1.25 |
| M14 | 2.0 mm | 1.5 | 1.25 |
| M16 | 2.0 mm | 1.5 | 1.0 |
| M20 | 2.5 mm | 2.0 | 1.5 |
| M24 | 3.0 mm | 2.0 | — |
| M27 | 3.0 mm | 2.0 | — |
| M30 | 3.5 mm | 2.0 | — |
جدول استاندارد گام در سیستم UNC (رزوه اینچی)
| سایز UNC | تعداد رزوه در اینچ (TPI) | نوع رزوه |
|---|---|---|
| 1/4-UNC | 20 | Coarse |
| 5/16-UNC | 18 | Coarse |
| 3/8-UNC | 16 | Coarse |
| 1/2-UNC | 13 | Coarse |
| 5/8-UNC | 11 | Coarse |
| 3/4-UNC | 10 | Coarse |
چگونه گام پیچ را اندازهگیری کنیم؟
سه روش اصلی:
۱. استفاده از شابلون گامپیچ (Thread Gauge) : سریعترین و دقیقترین روش در کارگاهها.
۲. اندازهگیری با کولیس : فاصله بین رزوهها اندازه گرفته و بر تعداد تقسیم میشود.
۳. استفاده از جدول استاندارد طبق سایز پیچ : ساده، مطمئن و پرکاربرد در صنعت.
انتخاب صحیح گام برای کاربردهای صنعتی
| نوع پروژه | پیشنهاد گام |
|---|---|
| سازههای سنگین، سقف، فونداسیون | گام درشت یا UNC |
| تجهیزات دوار، کمپرسورها | گام ریز |
| پروژههای نفت و گاز | استاندارد UNC یا متریک درشت |
| اتصالات هیدرولیکی | گام ریز UNF |
| سازههای فولادی عمومی | متریک استاندارد درشت |
کنترل کیفیت گام پیچ در تدارکات صنعتی سپاهان
✅ استفاده از دستگاههای رزوهزنی CNC
✅ شابلونهای استاندارد و گیجهای کالیبره
✅ تست سختی، مستربچ، آنالیز متریال
✅ ارائه سرتیفیکیت معتبر همراه محصول
✅ تولید بر اساس استانداردهای DIN – ISO – ASTM – ASME
گام پیچ تنها یک مشخصه ساده نیست؛ بخش اصلی کیفیت یک اتصال است و رعایت استاندارد آن تضمینکننده عمر پروژه است.
انتخاب گام مناسب در پروژهها
| نوع پروژه | پیشنهاد |
|---|---|
| سازه فولادی | گام درشت |
| نفت و گاز | متریک + UNC |
| هیدرولیک | UNF |
| تجهیزات دوار | گام ریز |
روشهای اندازهگیری گام پیچ
✅ شابلون گام
✅ کولیس
✅ جدول استاندارد
نتیجهگیری
گام پیچ استاندارد یکی از حیاتیترین موارد در طراحی و انتخاب پیچ و مهره صنعتی است. انتخاب صحیح آن باعث افزایش عمر سازه، کاهش هزینههای تعمیراتی و تضمین عملکرد تجهیزات میشود.
شرکت تدارکات صنعتی سپاهان با تولید انواع پیچ و مهره در گریدهای مختلف و گامهای استاندارد، همراه با ارائه مدارک کنترل کیفیت، یکی از تأمینکنندگان معتبر صنعت فولاد، نفت، گاز و پتروشیمی کشور است.
✅ اطلاعات تماس شرکت تدارکات صنعتی سپاهان
برای ثبت سفارش، استعلام قیمت یا دریافت مشاوره فنی:
📞 تلفن دفتر مرکزی:۰۳۱-۳۷۷۶۷۵۱۳
📱 تلفن همراه / واتساپ: ۰۹۱۳۰۰۸۶۱۰۵
🌐 وبسایت رسمی: sepahansupplier.ir
📍 محل فعالیت: تولیدکننده تخصصی پیچ و مهره صنعتی، ارائهدهنده خدمات ماشینکاری، فورج و کنترل کیفیت
